SFIDAT DHE MUNDËSITË GLOBALE PËR TË DREJTAT E NJERIUT

Pas disa dekadave të suksesshme në përcaktimin e standardeve, tani si sfidë kryesore e të drejtave të njeriut, është bërë implementimi i detyrimeve të ndërmarra. Janë zhvilluar disa metoda për përforcimin e implementimit të të drejtave të njeriut, si në nivel lokal dhe kombëtar, ashtu edhe në nivel ndërkombëtar. Në mesin e tyre parashihet edhe një qëndrim më aktiv i komunitetit ndëkrombëtar përmes caktimit të zyrtarëve për të drejtat e njeriut në misione ndërkombëtare dhe instuticionalizimit të çështjes së të drejtave të njeriut në terren, që parashihet të ketë efekt të rëndësishëm parandalues.



Respekti për të drejtat e njeriut në nivel lokal dhe kombëtar, gjithashtu është forcuar përmes ndërtimit të kapaciteteve të institucioneve vendore për të drejtat e njeriut, siç janë qytetet e të drejtave të njeriut dhe themelimi i institucioneve kombëtare për promovimin dhe monitorimin e të drejtave të njeriut, ku organizatat joqeveritare si përfaqësuese të shoqërisë civile e luajnë rolin kryesor. Ashtu siç shihet edhe nga protokoli shtesë për të drejtat e fëmijës, çështjet lidhur me bioteknologjinë, inxhinierinë gjenetike dhe tregtinë me organe njerëzore, nevojat për përcaktimin e standardeve në fushat e reja është ende e pranishme.



Ashtu sikurse në qasjen e ILO-së, të drejtat ekzistuese të njeriut, në të njëjtën kohë mund të bëhen edhe më të dukshme përmes fokusimit në “të drejtat kryesore”. Sfidat e reja mund të shihen edhe nga ekzistimi i nevojës për kushtim të vëmendjes marrëdhënieve mes të drejtave të njeriut dhe të drejtës humanitare, siç janë “standardet fundamentale të njerëzimit”. Moduli për të Drejtat e Njeriut në Konfliktet e Armatosura. E njëjta gjë vlen edhe për marrëdhënien mes të drejtave të njeriut dhe të drejtës së refugjatëve, që ekziston si në shkallën e parandalimit të problemeve të refugjatëve, ashtu edhe në atë të kthimit të tyre. Në të dyja këto raste, vendimtare është gjendja e të drejtave të njeriut në vendin e origjinës. Me qëllim të trajtimit të personave të zhvendosur brenda territorit të tyre, janë zhvilluar parimet udhëzuese. Kjo ngre një problem më të gjerë si ai i të drejtave të njeriut dhe parandalimit të konflikteve, ashtu edhe çështjen e rehabilitimit dhe rindërtimit pas përfundimit të luftës, të cilat duhet të ndërmerren duke u bazuar në të drejtat e njeriut dhe në sundimin e ligjit.



Përgjegjësia për respektimin dhe shkeljen e të drejtave të njeriut është bërë një brengosje globale, e cila kërkohet jo vetëm nga individët, por gjithashtu nga edhe nga institucionet joshtetërore, kompanitë transnacionale (TNCs) dhe organizatat ndërqeveritare siç janë, Banka Botërore, Fondi Monetar Ndërkombëtar (IMF) dhe Organizata Ndërkombëtare e Tregëtisë (WTO).



Në rastin e kompanive transnacionale, në bazë të propozimit të Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara Kofi Anan, në vitin 2000 është lansuar Marrëveshja Globale, si një qasje e re dhe inovative në procesin e globalizimit. Kompanitë pjesëmarrëse i pranojnë 9 parimet kryesore nga fusha e të drejtave të njeriut, standardeve të punës dhe mjedisit si dhe angazhohen në bisedimet e orientuara në problemet globale siç është roli i biznesit në zonat e konfliktit.



Një sfidë e re ndaj sigurisë njerezore dhe të drejtave të njeriut ka rezultuar pas sulmeve të 11 Shtatorit, kur shtetet kanë përforcuar masat antiterroriste, që pjesërisht kanë rezultuar në kufizimin e të drejtave themelore të njeriut.

Dispozitat ndërkombtare të pranuara gjërësisht – si liria nga arrestimi arbitrar ose burgimi i paafatizuar, e drejta në proces të drejtë gjyqësor, e drejta në panel të pavarur, gjykim të paanshëm, gjyqtar të pavarur, përfaqësim ligjor ose liria nga trajtimi çnjerëzor dhe poshtërues – janë dispozita që sot ndodhen nën rrethim. Ne duhet të tërheqim një vijë dhe t’i mbrojmë ato. Kjo paraqet, gjithashtu, një pyetje të madhe të sigurisë. Kur siguria definohet shumë ngusht – për shembull, si asgjë më shumë se detyrimi i shtetit për t’i mbrojtur shtetasit e vet – atëherë nevoja për siguri mund të shkaktojë shkeljen e të drejtave të atyre që kanë mbetur jashtë rrethit të të mbrojturve.

SERGIO VIERIA DE MELLO, KOMESAR I LARTË I OKB-së PËR TË DREJTAT E NJERIUT, 2003