PERSPEKTIVAT NDËRKULTURORE DHE ÇËSHTJET KONTRAVERSE

Praktikat dhe perceptimet e ndryshme kulturore, pa dyshim se ndikojnë në kuptimin e ndryshëm të dispozitave ligjore dhe standardeve ndërkombëtare, dhe shpesh interpretimi i tyre bëhet nga prizmi i kulturës së caktuar. Për shembull, dënimet fizike, ose shkaktimi i dhimbjes me shkop ose thupër si mjet i zbatimit të dënimit paraqet formë të rëndë të keqtrajtimit. Sidoqoftë, brenda traditës islamike dhe të drejtës së Sheriatit, një dënim i tillë fizik, madje edhe çdo formë tjetër e amputimeve, jo vetëm që janë të pranueshme, por janë të legalizuara nga një numër i gjykatave fetare, të cilat përveç martesës dhe trashëgimisë, rregullojnë edhe sferat e tjera të jetës fizike dhe shpirtërore të myslimanëve. Për shembull, në shtetin Zamafra të Nigerisë, ndëshkimet trupore, amputimet dhe dënimi me vdekje e burgimin, janë dënime të parapara sipas Kodit Penal të Sheriatit të vitit 2000. Në mënyrë të ngjashme, në Arabinë Saudite, Iran, Libi dhe Afganistan, gjykatat fetare, duke u bazuar në parimet e të drejtës së Sheriatit, në vendimet e tyre kanë pikëpamje të ngjashme.

>>Ata gjithmonë luteshin për t’i vrarë. Tortura është më e keqe se vdekja.<<

JOSE BARRERA



Për shembull, Shërbimet e Përgjithshme Izraelite për Siguri, janë kritikuar vazhdimisht për përdorimin e “presionit mesatar fizik” si metodë e marrjes në pyetje, e cila shpesh rezulton në torturë. Miratimi i rekomandimeve të Komisionit Landau të Raportit Hetues në vitin 1987, ka nxitur debate të nxehta, pasi që ka theksuar se përdorimi i “masave mesatare të presionit fizik” gjatë marrjes në pyetje justifikohet nga domosdoshmëria. Sidoqoftë, nuk kanë pasuar kurrfarë sqarimesh për kufizmet e “presionit mesatar fizik” dhe në cilin moment fillon tortura. Vetëm në vitin 1999, Gjykata Supreme e Izraelit në rastin Komiteti Publik kundër Torturës kunër Shtetit të Izraelit, ka vendosur se “presioni mesatar fizik” është ilegal, pasi që ndërhyn në mbrojtjen kushtetutese të dinjitetit individual të njeriut. Megjithatë, Komiteti i OKB-së kundër Torturës, në Konkluzionet dhe Rekomandimët e Komitetit kundër Torturës, Izrael. 23/11/2001 theksoi: “Komiteti vazhdon të mos jetë i bindur dhe përsërit brengosjen për mospërfshirjen e nocionit të torturës në legjislacionin vendor, ashtu sikurse është i diefinuar në Konventë.”

Këta dy shembuj tregojnë se me gjithë faktin që standardet për ndalimin e torturës janë të pranuara në mënyrë universale, intrpretimi dhe implementimi i tyre ndryshon prej një vendi në tjetrin. Megjithatë, mbetet pyetje e hapur nëse dallimet e tilla të ndieshme kulturore e forcojnë ndalimin absolut dhe universal të torturës, ose e kundërshtojnë qëllimin dhe frymën e zakoneve dhe dispozitave dhe normave të kodifikuara ndërkombëtare.

Gjithashtu, mund të ngriten edhe një numër çështjesh të tjera kontraverse dhe argumentesh. Për momentin, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës është duke u zhvilluar një debat i nxehtë lidhur me atë nëse terrorizmi dallon nga format e tjera të krimeve dhe shkeljes së të drejtave të njeriut dhe nëse është e domosdoshme futja e standardeve të reja për parandalimin dhe luftimin e tij. Disa shtete si, Irlanda, Turqia dhe SHBA-të kanë miratuar ligjet antiterroriste, në të cilat, në krahasim me prodecurat e rregullta penale janë inkuadruar procedura më të shpejta dhe si rezultat i kësaj janë kufizuar disa të drejta dhe liri të njeriut. Pas 11 shtatorit të vitit 2001, sërish vërehet hapja e debatit të vjetër nëse për qëllim të shpëtimit të jetës së të tjerëve, është i lejuar torturimi i terroristëve. Lidhur me këtë dalin edhe disa pyetje, nëse viktimat kanë të drejtë për mbrojtje më të madhe sesa kriminelët dhe nëse vlera e jetës së një kryesi të krimeve ose terrorizmit është e njëjtë me vlerën e jetës së njerëzve të tjerë.

Nuk ekziston ndonjë përgjigje e drejtë ose e gabuar për zgjidhjen e këtyre kontradiktave të komplikuara dhe dilemave morale, por avokatët ndërkombëtarë vazhdimisht qëndrojnë në pozicionet se dualiteti i standardeve është i papranueshëm dhe se standardet ndërkombëtare ligjore nuk mund të aplikohen në mënyrë selektive. Shumica besojnë se kjo është e vetmja mënyrë për ruajtjen e frymës dhe funksionimit të ligjit ndëkombëtar, si ruajtës i paqes në botë, sigurisë njerëzore dhe mirëkuptimit mes shteteve.