ZBATIMI DHE MONITORIMI

Që nga viti 1948, janë zhvilluar dhe kanë përparuar dukshëm dispozitat ndërkombëtare për ndalimin e torturës dhe formave të tjera të trajtimit mizor, çnjerëzor dhe poshtërues. Një numër i madh i shteteve kanë nënshkruar, ratifikuar dhe inkorporuar këto përkushtime ligjore ndërkombëtare në ligjet e tyre vendore. Sisteme të fuqishme regjionle dhe inspeksione kombëtare janë zhvilluar për mbrojtje kundër torturës (si për shembull në Evropë), e gjithashtu janë paraqitur edhe mekanizmat vizitues. Në sferën ndërkombëtare, Komiteti i OKB-së kundër Torturës dhe Raportuesi Special i OKB-së për Torturë, së bashku me një numër të madh të OJQ-ve janë duke monitoruar implementimin e komiteteve vendore në ndalimin e torturës dhe të praktikave të tjera të ngjashme me torturën.

Organi monitorues i OKB-së, Komiteti i OKB-së kundër Torturës (UNCAT), i themeluar në pajtim me Nenin 17 të Konventës së OKB-së kundër Torturës, ka filluar punën më 1 janar të vitit 1988. UNCAT-i ekzaminon raportet e shteteve palë të Konventës që paraqiten në çdo periudhë katërvjeçare; dhe mund të bëjë hetime e të kërkojë sqarime ose informata plotësuese lidhur me faktet nga raportet e shteteve. Gjithashtu, një shtet mund të deklarohet për lejimin e Komitetit, të bëjë shqyrtimin e ankesave individuale ose ndërshtetërore dhe t’i ekzaminojë ato, e pastaj t’ua dërgoj shteteve përkatëse mendimet dhe rekomandimet përfundimtare për veprim. Komiteti i OKB-së kundër Torturës bashkëpunon ngushtë me Raportuesin Special të OKB-së për Torturë ( E Dobishme të Dihet), Komitetin Evropian për Parandalimin e Torturës dhe Fondin Vullnetar të OKB-së për Viktima të Torturës. Shënimet e plota mbi veprimtarinë e Komitetit publikohen dhe shpërndahen një herë në vit.

Zhvillimet e Fundit: Zhvillimi më i fundit dhe që del nga Sesioni i 57-të i Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së të vitit 2002 në New York (New York), është miratimi i Protokolit Opcional të Konventës së OKB-së kundër Torturës dhe Formave të tjera të Dënimit Mizor, Çnjerëzor dhe Poshtërues të vitit 1984. Protokoli është disenjuar ashtu që, përmes vendosjes së vizitave të rregullta burgjeve nga organet e specializuara vendore dhe ndërkombëtare, të parandalojë torturën dhe format e tjera të keqtrajtimit. Kështu që, në bazë të Protokolit Opcional, do të themelohet një trup ekspertësh ndërkombëtarë, pra Nënkomiteti i Komitetit të OKB-së kundër Torturës. Protokoli, gjithashtu, obligon shtetet që të themelojnë trupa vizituese vendore. Këto trupa vendore dhe ndërkombëtare do të vizitojnë burgjet rregullisht dhe do të bëjnë rekomandime për pëmirësimin e trajtimit të burgosurve dhe përmirësimin e kushteve për personat e deprivuar nga liria. Fokusimi në të parandaluarit e torturës paraqet një zhvillim të ri brenda sistemit të OKB-së për të drejtat e njeriut, pasi që organet ekzistuese ndërkombëtare mund të veprojnë vetëm atëherë kur ka ndodhur shkelja. Vizita burgjeve është një ndër masat më efektive për parandalimin e torturës dhe përmirësimin e kushteve të burgosjes. Përmes Protokolit Opcional, janë vendosur për herë të parë në kuadër të një instrumenti ndërkombëtar kritere dhe garanci për vizita efektive dhe parandaluese nga organet e themeluara vendore të ekspertëve.

Për këtë arsye, ky protokol konsierohet si hap i vërtetë drejt forcimit të mekanizmave vendore dhe ndërkombëtare kundër torturës dhe keqtrajtimeve çnjerëzore e poshtëruese. Sidoqoftë, edhe pse masat siguruese për parandalim e torturës janë të mjaftueshme, ato nuk implementohen plotësisht në nivele vendore. Çrrënjosja e plotë e torturës mund të bëhet realitet vetëm atëherë kur standardet e pranuara ndërkombëtare, gjejnë vend në sistemet e pavarura implementuese dhe monitoruese, si në nivel vendor dhe lokal të të gjitha vendeve anëtare të OKB-së. Për më tepër, ofrimi i rehabilitimit, ndihmës ligjore, kompensimit, si dhe asistimit ndaj viktimave të torturës dhe trajtimit çnjerëzor e poshtërues për reintegrimit në jetë shoqërore, janë kërkesa esenciale për rend të drejtë dhe të barabartë kombëtar.

>>Hapni gazetën tuaj në cilëndo ditë të javës dhe aty çdo herë do të gjeni raporte të cilat tregojnë se në një vend të botës, dikush është torturuar, burgosur ose ekzekutuar për shkak të mendimeve ose besimeve të tij fetare, të cilat ishin të papranueshme për qeverinë e tij . . . Lexuesi i gazetës ndien neveri për shkak të pamundësisë për të vepruar. Por, nëse këto ndenja të neverisë mund të bashkohen në veprim të përbashkët, atëherë mund të bëhet diçka efektive.<<

PETER BENENSON, THEMELUES I “AMNESTY INTERNATIONAL”



Mund të shihet se janë tri mënyra kryesore për parandalimin efektiv të torturës:

1. Krijimi i një kornize ligjore efektive dhe sigurimi i implementimit të saj, si dhe aplikimi i masave të duhura mbrojtëse për parandalimin e torturës – për shembull sigurimi i garancive fundamentale në burg (e drejta për avokat, mjek, gjyqtar etj) dhe ndalimi i burgimit kur nuk ofrohet mundësia e komunikimit.

2. Krijimi i mekanizmave kontrollues, e në veçanti mekanizmave vendor për vizita të rregullta burgjeve, si dhe ofrimi i mundëssë për organizatat civile të monitorojnë dhe raportojnë pavarësisht.

3. Trajnimi i vazhdueshëm për policë, gardianë të burgjeve, avokatë, gjyqtarë, mjekë etj.



Çdokush, përmes veprimeve konkrete, fushatës, lobimit për ratifikim të instrumenteve ndërkombëtare dhe implementim të tyre në nivel vendor, ose përmes shkrimit të letrave dhe kërkesave, mund të marrë pjesë në aktivitete e parandalimit të torturës. Të gjithë ne, të involuar në punë ose vullnetarisht në OJQ, mund të kontribuojmë për ngritjen e vetëdijes dhe shtimin e aktiviteteve edukuese nëpër shtëpi, bashki ose regjione. Dhe, së fundi, por jo edhe më pak e rëndësishme, ne mund t’i ndihmojmë viktimat e torturës, duke i informuar ata si mund të adresohet rasti i tyre, ose mund t’i përkrahim duke i ndihmuar për raportimin e rasteve të tyre, si dhe duke ndërmarrë hapa ligjor kundër kryesve.