TREGIMI ILUSTRUES-------------

Miriam është 36 vjeçe dhe është nënë e gjashtë fëmijëve. Ajo është rritur në një fshat larg nga qendrat urbane. Ajo e ndërpreu shkollimin pas përfundimit të klasës së dytë. Prindërit e saj kanë qenë të varfër, kurse shkolla ishte katër kilometra larg nga shtëpia e saj. Babai i saj besonte se arsimimi i femrës është vetëm humbje kohe dhe përpjekjesh, pasi fati i femrave është martesa e jo për të punuar për mbijetesë.



Kur Miriam ishte 12 vjeçe, sipas zakoneve lokale i ishte bërë rrethprerja (gjymtimi gjenital). Ajo u martua si 16 vjeçe me një njeri rreth të 50-tave. Babai i saj mori nga dhëndri një sasi të mirë parash si pajë për nusen. Vitin e ardhshëm ajo lindi një djalë. Fëmija kishte lindur i vdekur. Klinika regjionale ishte 10 kilometra larg fshtatit dhe nuk bënte mbikëqyrjen e lindjeve. Gjatë shtatëzansisë, Miriamin e rrahte bashkëshorti shpesh dhe ajo besonte se fëmija lindi i vdekur për këto arsye. Sidoqoftë, familja e saj dhe shumë të tjerë nga fshati e fajësuan Miriamin për dështim.

Miriami nuk kishtë dëshirë të ksihte marrëdhënie seksuale më bashkëshortin e saj. Ajo frikësohej nga ai dhe nga shtatëzanësia. Bashkëshorti i saj konsideronte se ka të drejtë për marrëdhënie seksuale me atë dhe rregullisht e detyronte Miriamin. Miriami nuk dëshironte të mbetej shtatëzënë përsëri, por nuk kishte tjetër zgjidhje. Ajo vizitonte mjekët popullor dhe merrte përzierje të ndryshme të bimëve dhe gjithashtu mbante hajmali që nuk kishin sukses. Ajo rrallë kishte kohë të shkonte për kontroll në klinikë dhe atëherë kur shkonte, këtë e bënte për shkak të fëmijëve që i sëmureshin, por kurrë nuk arrinte të bisedonte me motra medicinale për kontracepcion. Motra medicinale edhe pse dukej se e kuptonte gjuhën lokale të Miriamit, preferonte të bisedonte në gjuhën dominuese që flitej në kryeqytet dhe mes klasës së edukuar të njerëzve. Motra medicinale e kishte frikësuar Miriamin.



Jeta e saj ka qenë një sagë e gjatë e dhunës, varfërisë dhe skamjes. Miriami gjatë disa shtatëzanësive që kishte dhe gjatë rritjes së fëmijëve të saj përpiqej të mbante shpirtin dhe trupin bashkë. Ajo mbolli një parcelë të vogël me gjëra për të ushqyer fëmijët e saj, pasi që bashkëshorti kurrë nuk i dha para të mjaftueshme për këtë. Ajo kërkoi ndihmë nga prindërit e saj dhe nga një misionar vizitues. Të gjithë i thanë asaj që ta dëgjojë bashkëshortin e saj dhe i kujtuan asaj se ka obligim ndaj bashkëshortit dhe familjes.



Një ditë, bashkëshorti akuzoi Miriamin për ‘shoqërim’ me një njeri tjetër. Ai pretendonte ta ketë parë atë duke qeshur dhe biseduar me një fshatar në një ditë tregu. Kur ajo u përgjigj, ky filloi ta godasë pandërprerë, duke i thënë lavire dhe duke u zotuar së do t’i hakmerrej për atë çnderim që ajo i kishte bërë. Miriam kishte pësuar lëndime të rënda; ajo mendonte të kishte edhe brinjë të thyera. Për disa javë rresht ajo nuk kishte mundur të dilte jashtë shtëpisë. Ajo nuk kishte para të shkonte në klinikë për trajtim, ose për të arritur deri atje. Askush në fshat nuk i ndohmoi asaj, edhe pse kishte disa që mendonin se bashkëshorti i saj e kishte tepruar. Gruaja është punë e burrit të saj. Në pamundësi për të shkuar në treg për të shitur ose për t’u kujdesur për kopshtin e saj, Miriami dhe fëmijët e saj, gati sa vdiqën nga uria.



Miriami e dinte se do të ketë dhunë edhe në të ardhmen. Ajo frikësohej për jetën e saj dhe jetën e fëmijëve të saj. Ajo pa në ëndërr vdekjen e saj dhe e dinte se duhet të shkonte. Posa filloi të ecte, ajo mori me vete dy më të vegjëlit dhe e lëshoi fshatin. Ajo tani jeton në një fshat tjetër, si refugjate brenda shtetit të saj, duke jetuar në frikë se bashkëshorti i saj do ta gjejë dhe do ta kthejë në shtëpi.

(Marrë nga WHO Training Curriculum: Gender and Rights in Reproductive Health)

PYETJET PËR DISKUTIM
Pikat e poshtëshënuara për diskutim, i shikoni nga perspektiva e definicionit të shëndetit, ashtu siç është theksuar në kushtetutën e Organizatës Botërore të Shëndetsisë (WHO) të vitit 1946, si: “gjendje e plotë fizike, mendore dhe mirëqenie sociale, e jo vetëm mungesë e sëmundjeve ose gjendjes së dobët shëndetësore”



1. Kur filluan problemet e Miriamit?

2. Si ishte trajtuar ajo nga ata që ishin më të fuqishëm (babai, bashkëshorti, motra medicinale dhe misionari)? Pse?

3. Çfarë ishte ndikimi i varfërisë në jetën e Miriamit dhe fëmijëve të saj? A mendoni se Miriami dhe bashkëshorti i saj ishin njësoj të varfër?

4. Varësisht nga statusi dhe fuqia që kanë në bashkësi, si do t’i rangoje në bashkësinë e Miriamit secilin grup (pra burrat, gratë dhe fëmijët)? Shpjego!

5. Çfarë informata do t’i nevojiteshin Miriamit për të ndryshuar rrethanat e jetës së saj dhe të fëmijëve të saj?

6. Edhe pse ka një qendër shëndetësore në regjion, sa ka qenë ajo e dobishme për Miriamin? Shpjego!

7. Shiko tabelën e poshtme: Janë dhënë shembuj të lidhjeve mes shëndetit dhe të drejtave të njeriut. Cilat lidhje kanë të bëjnë drejtpërdrejt me çështjet e prezantuara në tregimin për Miriamin?